Müseddes

Müseddes (arapçadan altılıq) - aynı vezinde altışar mısralıq bentlerden meydanğa kelgen nazm şeklidir. İlk bentniñ altı mısrası bir-birinen qafiyeli, soñraki bentlerniñ soñ bir ya da eki mısraları ilk bent ile qafiyeli olur (aaaaaa – bbbbba… ya da aaaaaa – bbbbaa…). Soñ bir ve ya eki mısra er bir bentniñ soñunda aynı şekilde tekrar etilse mütekerrir müseddes; tek qafiye ciyetinden ilk bent ile beñzeşse, müzdeviç müseddes adını alır.

Müzdeviç müseddeslerniñ edebiyatımızdaki örnekleri pek azdır. Müseddes daa çoq beş ile sekiz bent arasında deñişken uzunlıqlarda yazılır. Bunıñ yanında sekiz bentten yazılğan müseddesler de bardır.

Müseddes farqlı mevzular boyunca yazılır. Faqat felsefe ve tasavvuf mevzulı müseddesler daa çoqtır. Müseddes, murabba ve muhamesten soñra edebiyatımızdaki eñ çoq qullanılğan musammat şeklidir. Mürettep divanlarda eñ çoq müseddes türü bulunır.

Türk edebiyatında eñ çoq müseddes yazğan şair Şeref Hanımdır. Soñra sırasınen Şeyh Ğalip, Ruhi, Cevri, Naili kibi şairler sayıla.

Aşıq Ümerden bir misal:

“

Sineni kibr-i quduretten er ol eyle halâs Merd iseñ neyler seniñ ayine-i qalbinde pas Bir avuç hak olasıñ sende nedir uch ü riya Yine ol hak oliser çeşmine bir dem tutiya Aç gözüñ ğafletle qalma çah-ı zulmetten biya Ruşena ol şem’ tek can meclisine ver zıya Sineni kibr-i quduretten er ol eyle halâs Merd iseñ neyler seniñ ayine-i qalbinde pas Masiva lezzatına aldırma aql erlik budur Haq ile batıl nedir farq et hünerverlik beder Ehl-i Haq’qıñ nefsine ettigi rehberlik budur Mürg-i ruhu dama saydettirme serverlik budur Sineni kibr-i quduretten er ol eyle halâs Merd iseñ neyler seniñ ayine-i qalbinde pas Na ümid olma dilâ eyle niyaz aqşam sabah Qıl münacat aça kufl-i aqlı miftah-ı ferah Bad-i ğafletle düşer ayine-i tab’a ferah Meclis-i ruhanide budur Ümer qavl-i esah Sineni kibr-i quduretten er ol eyle halâs Merd iseñ neyler seniñ ayine-i qalbinde pas

”